พิพิธภัณฑ์วังสวนผักกาด ตั้งอยู่เลขที่ ๓๕๒-๓๕๔ ถนนศรีอยุธยา เป็นความริเริ่มของ พลตรี พระเจ้า วรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าจุมภฏพงษ์บริพัตร กรมหมื่นนครสวรรค์ศักดิพินิต หรือ เสด็จในกรมฯ และชายา คือ
ม.ร.ว.พันธุ์ทิพย์ บริพัตร หรือ "คุณท่าน" โดยที่แต่เดิมได้ทรงรื้อเรือนไทยมาปลูกในวังสวนผักกาด
ตั้งแต่ พ.ศ. ๒๔๙๕ หลังจากที่เสด็จในกรมฯ ได้สิ้นพระชนม์ลงใน พ.ศ. ๒๕๐๒
"คุณท่าน" ได้ดำเนินการ ต่อมาในปี พ.ศ. ๒๕๓๐ "คุณท่าน" ได้อุทิศให้แก่ มูลนิธิจุมภฏ-พันธุ์ทิพย์

อาคารพิพิธภัณฑ์ เป็นตำหนักไทยสมัยโบราณหลายหลัง หลังที่ ๑-๔ จัดเป็นหมู่เรือนไทย บางหลังก็เป็นของ
สมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาพิชัยญาติ ซึ่งเป็นต้นสกุลทางพระมารดาของจอมพลเรือ จอมพล สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าบริพัตรสุขุมพันธุ์ กรมพระนครสวรรค์วรพินิต หรือ ทูลกระหม่อมบริพัตรฯ พระราชบิดาของเสด็จในกรมฯ ศิลปโบราณวัตถุที่จัดแสดงส่วนใหญ่เป็นวัตถุโบราณที่สืบทอดมาจากบรรพบุรุษ วัตถุที่ค้นพบภายในประเทศ และที่หามาจากประเทศอื่นๆ เรือนไทยที่กล่าวทั้งหมดมีอยู่ ๘ หลังด้วยกัน เรือนหลังที่ ๑ ตั้งอยู่ด้านหน้าทิศเหนือขนานกับถนนศรีอยุธยา มีสะพานเดินไปยังเรือนหลังที่ ๒, ๓ และ ๔ ซึ่งอยู่ทางทิศใต้ ตามลำดับ เรือนหลังที่ ๕- ๘ ปลูกอยู่ห่างกันทางด้านทิศตะวันตกของวัง นอกจากนี้
ยังมี "หอเขียน" ตั้งอยู่ถัดจากสนามหญ้าสุดไปทางทิศใต้ ซึ่งเป็นที่เก็บภาพลายรดน้ำสมัยอยุธยาที่สมบูรณ์ที่สุด
ส่วนอาคารศิลปาคารจุมภฏ-พันธุ์ทิพย์ เป็นอาคารที่ก่อสร้างขึ้นเมื่อ พ.ศ. ๒๕๓๖
เพื่อใช้เป็นที่ทำการของมูลนิธิฯ และเพื่อจัดกิจกรรม หรือ นิทรรศการทางศิลปะและวัฒนธรรม รวมทั้งได้สร้างห้องประชุมห้องอเนกประสงค์ ไว้ด้วย อาคารเรือนไทยหลังที่ ๗ คือ โขน ซึ่งอยู่ถัดจากเรือนหลังที่ ๕ และ ๖ ส่วนเรือนหลังที่ ๘ และศิลปาคารจุมภฏ-พันธุ์ทิพย์ จัดเป็นพิพิธภัณฑ์เกี่ยวกับความเป็นมาและวัตถุโบราณสมัยบ้านเชียง